Пенсия алды яшендәге гражданнарны эшкә алганда дискриминация булдырмау мәсьәләсе буенча белешмәлек
Россия Федерациясе Конституциясе нигезендә һәр граждан куркынычсызлык һәм гигиена таләпләренә җавап бирә торган шартларда хезмәт өчен дискриминациясез һәм федераль законда билгеләнгән минималь хезмәт хакы күләменнән ким булмаган түләүгә, шулай ук эшсезлектән яклану хокукына ия.
Дискриминация астында кеше һәм гражданның, җенесеннән, тән расасына, төсләренә, милләтенә, теленә, чыгышына, мөлкәткә, гаилә, социаль һәм вазифа хәленә, яше, яшәү урыннарына, дингә мөнәсәбәтенә, инануларына, иҗтимагый берләшмәләргә яки нинди дә булса социаль төркемнәргә кагылышлы хокуклары, ирекләре һәм законлы мәнфәгатьләрен бозу аңлашыла. Дискриминация буларак карала алмый торган хәлләргә аерымлыклар, искәрмәләр, өстенлек бирү, шулай ук хезмәткәрләрнең хокукларын чикләү керә:
- әлеге хезмәт төре Федераль законда билгеләнгән таләпләр белән билгеләнә, йә
- дәүләтнең югары социаль һәм хокукый яклауга мохтаҗ затлар турында аерым кайгыртуына бәйле, йә
- милли куркынычсызлыкны тәэмин итү, хезмәт ресурсларының оптималь балансын саклау, Россия Федерациясе гражданнарын өстенлекле тәртиптә эшкә урнаштыруга ярдәм итү һәм дәүләтнең эчке һәм тышкы сәясәтенең башка мәсьәләләрен хәл итү максатларында законнар белән билгеләнгән.
Беркем дә хезмәт хокуклары һәм ирекләрендә чикләнә яки нинди дә булса өстенлекләр ала алмый, шул исәптән яше, шулай ук хезмәткәрнең эшлекле сыйфатларына бәйле булмаган башка шартларга бәйле була алмый (3 статья РФ ТК).
Шулай итеп, пенсия алды яшендәге гражданнарны эшкә алу кагыйдәләре башка хезмәткәрләрне эшкә кабул итү кагыйдәләреннән аерылып торырга тиеш түгел.
Эш бирүчеләргә хокукларны турыдан-туры яки турыдан-туры чикләү, шул исәптән яше, шулай ук хезмәткәрләрнең эшлекле сыйфатларына бәйле булмаган башка шартлар турында мәгълүматлар булган буш эш урыннары яки вакантлы вазыйфалар турында мәгълүмат тарату тыела («Россия Федерациясендә халыкны эш белән тәэмин итү турында» Россия Федерациясе Законының 25 статьясы).
Дискриминацион характердагы чикләүләрне үз эченә алган эшкә кабул итү турында игълан бастырган өчен эш бирүче административ җаваплылыкка тартылырга мөмкин.
Гомуми кагыйдәләр буенча (аерым очраклардан тыш) Россия Федерациясе Хезмәт кодексы тарафыннан хезмәт килешүе төзү өчен иң чик яше билгеләнмәгән. Шуны истә тотарга кирәк: пенсия яшенә җиткән затлар белән хезмәт мөнәсәбәтләрен рәсмиләштерү гомуми тәртиптә башкарыла.
Эш бирүче гражданинга эшкә алудан баш тартырга, бу гражданинның билгеле бер яшькә җитүе яки тиздән ирешүе белән баш тартуын нигезләп хокуклы түгел. Эшкә алудан кире кагу күрсәтелгән сәбәп белән дискриминация турында, яше белән бәйле рәвештә хезмәт хокукларын чикләү турында сөйли.
Хезмәт килешүе төзүдән баш тарткан затның язмача таләбе буенча, эш бирүче мондый таләпне куйган көннән соң 7 эш көненнән дә соңга калмыйча язма рәвештә баш тартуның сәбәбен хәбәр итәргә тиеш. Хезмәт килешүен төзүдән кире кагу суд тәртибендә шикаять бирелергә мөмкин (РФ ТК 64 статьясы).
Россия Федерациясенең хезмәт законнары нигезендә ярамый:
- пенсия алды, пенсия яшендәге гражданнар белән ашыгыч хезмәт килешүе төзү мәҗбүри;
- пенсия яшендәге хезмәткәргә ирешүгә һәм аңа пенсия билгеләнүгә бәйле срогы чикләнмәгән хезмәт килешүен өзәргә яки аны ашыгыч хезмәт килешүенә алыштырырга.
Шулай ук предприятиедә хезмәткәрләр санын яки штатын кыскарту планлаштырылса, эштә калдыру өчен өстенлекле хокук, яше булуга карамастан, югарырак хезмәт җитештерүчәнлеге һәм квалификациясе булган хезмәткәрләр булырга тиеш.
Дискриминациягә юл куйганда эш бирүче җаваплылыкка тартылырга мөмкин:
- административ. Дискриминацион характердагы чикләүләрне үз эченә алган эшкә кабул итү турында белдерүне бастырган, эш бирүчегә хезмәт килешүе төзүдән нигезсез баш тарткан, эш бирүче дискриминациясенең башка рәвешләрен керткән өчен һәм/яки аның вазыйфаи затлары административ штраф түләү рәвешендә җаваплылыкка тартылырга мөмкин;
- гражданлык-хокукый. Суд эшкә алудан баш тартуны законсыз дип танырга һәм эш бирүчене граждан белән хезмәт килешүе төзергә мәҗбүр итәргә мөмкин.
- җинаять. Дискриминацияләгән өчен гаепле вазыйфаи зат штрафка, мәҗбүри, төзәтү, мәҗбүри эшләргә хөкем ителергә мөмкин, шулай ук ул билгеле бер вазыйфаларны биләү хокукыннан мәхрүм ителергә яки билгеле бер эшчәнлек белән шөгыльләнү хокукыннан мәхрүм ителергә мөмкин.