Татарстан Республикасы территориясендә гадәттән тыш хәлләр барлыкка килү һәм үсешенең көндәлек оператив фаразы (07.07.2002 ел)
ОПЕРАТИВ КӨНДӘЛЕК ФАРАЗ
«Татарстан Республикасы Гидрометеорология һәм әйләнә-тирә мохитне күзәтү идарәсе» ФДБУ мәгълүматлары буенча, 7 июльдә Татарстан Республикасында куркыныч һәм начар метеорологик күренешләр көтелми.
1. Татарстан Республикасы буенча метеорологик хәлнең 2022 елның 7 июленә фаразы:
Алмашынучан болытлы һава. Төнлә явым-төшемсез, көндез урыны белән кыска вакытлы яңгыр. Җил көнбатыштан, көньяк-көнбатыштан, 3-8, көндез урыны белән көчәйгәндә 12 м/с га кадәр..+14, көнбатыштан +17. Көндез максималь һава температурасы +26..+31˚.
Гидрологик хәл
Куйбышев сусаклагычында Югары Ослан торак пункты янында су дәрәҗәсе 53,15 м (+2 см), куркыныч критик күрсәткеч 54,24 м, су алу җайланмалары өчен критик түбән билге 45,5 М.
Түбән Кама сусаклагычында Яр Чаллы шәһәренең су дәрәҗәсе 63,11 м (-9 см), куркыныч критик күрсәткеч 65,9 м, су алу җайланмалары өчен критик түбән билге 61,7 м тәшкил итә.
Түбән Кама ГЭСының түбән бьефында су дәрәҗәсе 53,66 м (+4 см), куркыныч критик күрсәткеч 58 метр.
Урман янгыннары:
2012 елның 6 июленә Татарстан Республикасы территориясендә урманнарның янгын куркынычының 3-4 классы күзәтелә.
2.1. Табигать һәлакәт чыганаклары (ГТХ)
07.07.2002 елга Федераль урман хуҗалыгы агентлыгының һәм «Татарстан Республикасының Гидрометеорология һәм әйләнә-тирә мохитне күзәтү идарәсе» ФДБУнең дистанцион мониторинг мәгълүмат системасы мәгълүматлары буенча Татарстан Республикасы территориясендә урманнарның 3-4 класс янгын куркынычы фаразлана:
1 класс урманнарның янгын куркынычы: фаразланмый.
6 муниципаль берәмлектә: Баулы, Буа, Бөгелмә, Чүпрәле, Лениногорск, Тәтеш муниципаль районнарында урманнарның янгын куркынычының 2 классы фаразлана.
Уртача (3 сыйныф) урманнарның янгын куркынычы 37 муниципаль берәмлектә: Әтнә, Азнакай, Әгерҗе, Арча, Актаныш, Алексеевск, Әлки, Аксубай, Баулы, Балтач, Буа, Бөгелмә, Чүпрәле, Алабуга, Яшел Үзән, Зәй, Кукмара, Кама Тамагы, Лаеш, Лениногорск, Минзәлә, Мөслим, Мамадыш, Менделеевск, Түбән Кама, Яңа Чишмә, Нурлат, Балык Бистәсе, Спас, Сарман, Саба, Тәтеш, Тукай, Теләче, Чистай, Чистай, Яңа Чишмә, Нурлат, Балык Бистәсе, Спас, Сарман, Саба, Тәтеш, Тукай, Теләче, Чистай,, Ютазы муниципаль районы һәм Яр Чаллы шәһәре округы.
Урманнарның югары (4 сыйныф) янгын куркынычы 8 муниципаль берәмлектә: Әлмәт, Апас, Биектау, Югары Ослан, Кайбыч, Питрәч, Чирмешән муниципаль районнары һәм Казан шәһәр округында фаразлана.
5 нче сыйныф) урманнарның гадәттән тыш куркынычы: фаразланмый.
Авыл хуҗалыгы билгеләнешендәге җирләрдә һәм запас җирләрендә ачык яну кагыйдәләре бозылу сәбәпле, табигый янгыннар, үлән һәм чүп-чар яну, термик аномалияләр, утның торак йортларга, хуҗалык, бакча, дача корылмаларына, икътисад объектларына, балалар сәламәтләндерү лагерьларына, шулай ук яндагы урман фондына күчү ихтималы бар.
2.2. Гадәттән тыш хәлләрнең табигый-техноген чыганаклары
Кече судноларны, йөк һәм пассажир судноларын эксплуатацияләүгә бәйле аварияләр барлыкка килү ихтималы бар.
Кешеләрнең табигый мохиттә ориентирларын югалту куркынычы бар, шул исәптән туристлык маршрутларына һәм спелеологик объектларга санкцияләнмәгән килгәндә дә.
Гадәттән тыш хәлләрнең биологик чыганаклары
COVID-19 коронавирус инфекциясе белән авыруның яңа очракларын ачыклау мөмкинлеге бар.
Кыргый һәм йорт хайваннары котыру белән чирләвенең берничә очрагын, шулай ук Яр Чаллы шәһәрендә терлекләр котыру авыруы буенча иминлексезлек сәбәпле кертелгән карантинны бетерергә дип фаразлана.
2.3. Гадәттән тыш хәлләрнең техноген чыганаклары
Трассаларда юл хәрәкәте кагыйдәләрен үтәмәү сәбәпле, юл-транспорт һәлакәтләренә бәйле хәлләр һәм гадәттән тыш хәлләр килеп чыгу ихтималы бар.
Тимер юлларның төзек булмавын һәм хәрәкәт составының ресурсларын эшләп чыгаруны вакытында контрольдә тотмау нәтиҗәсендә тимер юлда рельслардан хәрәкәт составы төшүгә, тимер юл аркылы чыгу урыннарында каршылыклар килеп чыгуга бәйле хәлләр килеп чыгу куркынычы бар.
Кешеләрне угар газы белән агулау, мичне һәм газ җиһазларын эксплуатацияләү кагыйдәләрен бозганда яки аларның төзек булмау аркасында килеп чыгу ихтималы арта.
Электр челтәрләре, коммуналь челтәрләрнең искерүе сәбәпле, энергетика һәм торак-коммуналь хуҗалык объектларында (суүткәргеч һәм канализация челтәрләре, җылылык, электр һәм газ белән тәэмин итү системалары) һәлакәтләр килеп чыгу ихтималы арта.
Янгын куркынычсызлыгы кагыйдәләрен үтәмәү, мич һәм электр җиһазларының төзек булмау, ут белән саксыз эш итү аркасында техноген янгыннар һәм көнкүреш газы шартлау ихтималы арта.
Технологик режимны бозу һәм куркынычсызлык техникасын үтәмәү нәтиҗәсендә потенциаль куркыныч һәм җитештерү объектларында авария хәлләре килеп чыгу ихтималы бар.
3. Халыкка тәкъдимнәр
Янгын вакытында ничек эшләргә.
Янгын чыккан очракта 112 яки 01 телефоны аша хәбәр итегез. Янгынга тиз арада реакцияләгез, утны сүндерү өчен барлык уңайлы ысулларны кулланыгыз (ком, су, ут сүндергечләр һ.б.).
Эвакуация вакытында янган бүлмәләр һәм төтен баскан урыннар, сулышын тоткарлап, борынын һәм авызын дымлы тукыма белән саклагыз.
Бензин, керосин һ. б. мичне яндыру бик куркыныч.
Мичне җылытмаска, аңа якын җиһаз һәм башка яна торган әйберләрне куярга; кием-салым киптерергә һәм мичкә янган башка материалларны киптерергә һәм янәшә куярга куркыныч.
Подвалларда, сарайларда, чарлакта һәм янучан материал саклана торган биналарда тәмәке тартуга һәм ачык ут куллануга юл куймаска кирәк.
Ашыгыч хезмәтләрнең автомобиль техникасы үтү өчен йорт яны территориясендә йөрү өлешен киртәләргә кирәк.
Яңа коронавирус белән килеп чыккан авыруларның таралуына юл куймас өчен, саклык чараларын үтәргә кирәк:
- хәл тотрыклынганчы, Кытай Халык Республикасына сәфәрне планлаштырмаска;
- башка илләргә чит ил сәфәрләрен планлаштырганда-эпидемиологик хәлне аныкларга;
- мал-туар, диңгез ризыклары сатыла торган базарларга йөрмәскә;
- бары тик термик эшкәртелгән азыкны, шешәле суны гына кулланырга.;
-зоопаркларга, хайваннарны җәлеп итеп, мәдәни-массакүләм чараларга йөрмәскә;
- сулыш органнарын яклау чараларын кулланырга (битлекләр);
- кешеләр күпләп җыела торган урыннарда һәм ризык кабул итәр алдыннан кулларны юарга;
- КХР дан кайтканнан соң, 14 көн эчендә үз сәламәтлегеңнең торышын күзәтергә кирәк;
- медицина ярдәме сорап мөрәҗәгать иткәндә медицина персоналына Кытай Халык Республикасында булу вакыты һәм урыны турында хәбәр итәргә.
САК БУЛЫГЫЗ ГАЗ
Көнкүреш газың агуы: беренче билгеләрен ачыклау.
Гадәти көнкүреш газы бик көчле агулану сәбәбе булырга мөмкин. Мондый агулануның беренче билгеләре:
- баш әйләнеше;
- хәлсезлек;
- күңеллелек һәм косу;
- яшь агу;
колактагы шау-шу;
Фатирда газ агу
Күп кенә табигый газлар кеше өчен куркыныч чыганагы булып тора. Әмма, иң куркынычы-метан, шәһәр магистраль газы һәм баллоннарда сыекландырылган нефть газы.
Агу вакытында алар канәгатьләнү, агулану уята һәм шартлатуга китерә ала, шуңа күрә газ приборларыннан, колонкалардан, мичләрдән файдалану һәм аларны карау кагыйдәләрен белергә һәм тайпылышсыз үтәргә кирәк. Бинада газ исен сизгәч, шунда ук аның плитәгә бирүен ябыгыз. Күршеләрне кисәтегез, телефон аша авария газ хезмәтен чакырыгыз, фатирда һава күтәрүне куркыныч тудыручы барлык гамәлләрдән сакланыгыз. Шул ук вакытта тәмәке тартмагыз, шырпы кабызмагыз, ут һәм электр приборларын кабызмагыз. Фатирда җыелган газны ялкынландырып, шартлау китереп чыгара алмасын өчен, бүлгеч щитка электр туклануын сүндереп, бөтен фатирны аеруча аянычландырырга кирәк. Газлы бүлмә генә түгел, бөтен ишекләрне һәм тәрәзәләрне ачып, бөтен фатирны җентекләп тикшерегез. Бинадан чыгып китегез һәм газ исе юкка чыкканчы аңа кермәгез.
МАГИСТРАЛЬ ГАЗ АККАНДА НИШЛӘРГӘ
Бинада газ исен сизгәч, шунда ук аның плитәгә бирүен ябыгыз. Шул ук вакытта тәмәке тартмагыз, шырпы кабызмагыз, ут һәм электр приборларын кабызмагыз (бүлгеч щиткада электр туклануын сүндереп, бөтен фатирны аяусызландырырга кирәк), фатирда җыелган газны ялкынландырып, шартлау китереп чыгара алмасын өчен.
Газлы бүлмә генә түгел, бөтен ишекләрне һәм тәрәзәләрне ачып, бөтен фатирны җентекләп тикшерегез. Бинадан чыгып китегез һәм газ исе беткәнче аңа кермәгез.
Тирә-юньдәгеләрдә газ белән агулану билгеләре пәйда булгач, аларны саф һавага чыгарыгыз һәм башның аягыннан югарырак булуын куегыз. Ашыгыч медицина ярдәме чакырыгыз.
Әгәр газ исе юкка чыкмаса, тиз арада тәүлек буе эшли торган авария газ хезмәтенә чакырыгыз (04 телефоны).
ГАЗ БАЛЛОННАРЫ БЕЛӘН ЭШ ИТҮ КАГЫЙДӘЛӘРЕ
Өйдән читтә газ баллонын вертикаль хәлдә җилләтелә торган бинада саклагыз, аны кабызмагыз һәм подвалга куймагыз.
Баллонны һәм газ трубкасын җылылык йогынтысыннан һәм турыдан-туры кояш нурларыннан саклау чараларын кабул итегез.
Янәшәдә ут, электр приборлары булган очракта газ баллонын алыштырудан тыелыгыз. Алыштырыр алдыннан инаныгыз. яңа һәм эшкәртелгән баллон краннары ябылган. Соң алыштыру тикшерегез герметичность тоташтыру ярдәмендә мыльного раствора.
Газ плитәсе белән баллонны тоташтыру өчен махсус сыгылмалы резин шланг кулланыгыз, Озынлыгы кимендә бер метр, зафиксированные ярдәмендә куркынычсызлык зажимов. Түгел допускайте аның растяжения яки пережатия.
Газ җиһазларын тикшерү һәм ремонтлау квалификацияле белгечкә генә ышанып тапшырыгыз.
Ризык әзерләү барышында кайнаган сыеклыкларның утны яндырмавын һәм газ агуның сәбәбе булмавын күзәтегез. Эшләр тәмамланганнан соң баллон кранын ябыгыз.
Урман янгыны очрагында халыкка киңәшләр:
Урман янгыннары вакытында үзеңне ничек тотарга
Урманда янгын еш кына кеше гаебе белән килеп чыга – бу ут белән саксыз эш итү дә, сүнмәгән учак та, шырпы яки тәмәке ташланган шырпы да, балалар шуклыгы да. Кайчакта янгын килеп чыгу сәбәбе яшен булырга мөмкин, әмма мондый очраклар сирәк. Урманда утлы стихия белән бәрелешергә туры килсә, нәрсә белергә кирәк соң? Урман янгынына ничек юл куймаска? Янгын чыккан очракта нишләргә?
Урмандагы янгынны ничек булдырмаска
Беренчесе-ял итүгә яки походка әзерлек. Үзең белән чиләк, балта һәм көрәк алырга киңәш ителә. Бу, әлбәттә, яхшы, әгәр сез биш һәм аннан да күбрәк кеше икән. Әгәр поход ялгызы булса? Ялгыз турист үзен чиләкләр һәм терәкләр белән тулыландырмый. Ялгыз йөрү өчен складлы саперй көрәген ала.
Икенчесе-урманда учакны үрчеткәндә барлык саклык чараларын да катгый үтәргә кирәк. Стоянка вакытында
Алтын кагыйдә бер-беркайчан да учакны караучысыз калдырырга ярамый!
Урманда янгын белән очрашканда нәрсә эшләргә
Әгәр сез яңа янгынны тапсагыз моны үзегез сүндерергә тырышыгыз. Кайчагында ялкынны су басу да җитә.
Килеп туган хәлне дөрес бәяләргә тырышыгыз. Конкрет шартлардан чыгып, сез янгынны мөстәкыйль сүндерәчәксезме, әллә сезгә ярдәм кирәк булачакмы, дип хәл итегез.
Махсус хезмәтләрне тиз арада кисәтегез. Гадәттән тыш хәлләр министрлыгы хезмәтләре («01» телефоны), ЕДДС («112» телефоны), егерь, лесничийлар шундый булырга мөмкин.
Вәзгыятьнең кинәт үзгәрүен (тизлек һәм җил юнәлешләренең үзгәрүен) исәпкә алыгыз.
Сак булыгыз, торфяник яна
Бу бик куркыныч күренеш. Төтен күзгә бәрелә, сулау бик авыр.
Исегездә тотыгыз, янып торучы торяникның якынча температурасы 600 градус.
Янгын зонасыннан чык
Янгын зонасыннан чыккач, бәла-каза турында максималь кыска вакыт эчендә хәбәр итәргә кирәк. Хәвефле хәбәр тапшырганда танылган янгын координатлары, аны күргәнегез һәм барлыкка килүнең фаразланган сәбәбе (хәтта әгәр дә моның сәбәбе сез үзегез булса) турында сөйләгез.
Һәр кем эшли ала
Һәр табигать территориясендә ут белән бик сак булыгыз. Түбәндәге кагыйдәләрне үтәгез:
- кырларда, кырларда коры үлән яндырмагыз.
- коры урманда яки торфяникта учакны үрчетмәгез. Барыннан да элек, учакның минераль туфракта (ком яки балчык) урнашуына инаныгыз.
- китәр алдыннан учакны яхшылап ябыгыз. Учакка су сибү турында алдан кайгыртыгыз;
- беркайчан да сүндерелмәгән шырпы яки тәмәкене ташламагыз, урманда төрле пиротехник эшләнмәләр: петардалар, бенгаль утлары, шәмнәр һ. б. файдаланмагыз.;
- урманга автомобильләрдә, бигрәк тә мотоциклларда кермәгез. Глушительнең очкыннары янгын чыгарырга мөмкин.
Привентив чаралар (башка сүзләр белән әйткәндә – саклык) - урман янгыннарына каршы көрәшнең иң нәтиҗәле ысулы. Бу дөньяның күп кенә илләре тәҗрибәсе белән раслана.