Кемнең пенсия яше үзгәрми
Бүлек хокуклары буенча клиентлар хезмәте пенсиягә чыгуның элеккеге яше пенсияне вакытыннан алда билгеләү хокукына ия булган күпчелек гражданнарда саклана дип аңлата. Аларга, аерым алганда, түбәндәгеләр керә:
1. Эш бирүчеләр пенсиягә махсус тарифлар буенча өстәмә иминият взнослары түли торган авыр, куркыныч һәм зарарлы хезмәт шартларында эшләүгә бәйле рәвештә пенсия билгеләнгән яшьтән алда билгеләнгән кешеләр. Аерым алганда, мәшгуль кешеләр:
● җир асты эшләрендә, зарарлы эш шартлары белән эшләрдә һәм кайнар цехларда ирләр һәм хатын-кызлар;
● авыр хезмәт шартларында, локомотив бригадалары эшчеләре һәм тимер юл транспортында һәм метрополитенда хәрәкәтне оештыруны һәм куркынычсызлыкны тәэмин итүче хезмәткәрләр сыйфатында, шулай ук шахталарда, кисәкләрдә, рудникларда яки руда карьерларында технологик процесста йөк автомобильләре йөртүчеләре сыйфатында ир – атлар һәм хатын-кызлар;
● тукыма сәнәгатендә югары интенсивлык һәм авырлык белән эшләрдә хатын-кызлар;
● экспедицияләрдә, партияләрдә, отрядларда, участокларда һәм бригадаларда турыдан-туры кыр геология-разведка, эзләү, топография-геодезия, геофизика, гидрография, Гидрология, урман төзелеше һәм эзләнү эшләрендә ир – атлар һәм хатын-кызлар;
● диңгез, елга флоты һәм балык сәнәгате флоты судноларында (порт акваториясендә даими эшләүче порт судноларыннан, хезмәт-ярдәмче һәм күчмә суднолардан, шәһәр яны һәм шәһәр эчке элемтәсе судноларыннан тыш), шулай ук балык һәм диңгез продуктларын чыгару, эшкәртү, әзер продукцияне промыслада кабул итү буенча эшләрдә ир-атлар һәм хатын-кызлар;
● җир асты һәм ачык тау эшләрендә, шул исәптән тау-коткару бүлекләренең шәхси составында, күмер, сланц, руда һәм башка файдалы казылмалар чыгару һәм шахталар һәм рудниклар төзүдә ир-атлар һәм хатын-кызлар;
● Граждан авиациясенең очучылар составында, Граждан авиациясенең һава судноларының очышларын идарә итү буенча эшләрдә, шулай ук инженер – техник составында Граждан авиациясенең һава судноларына хезмәт күрсәтү буенча эшләрдә ир-атлар һәм хатын-кызлар;
● ир – атлар һәм хатын-кызлар ирегеннән мәхрүм итү рәвешендә җинаять җәзаларын үтәүче учреждениеләр эшчеләре һәм хезмәткәрләре буларак хөкем ителгәннәр белән эшләрдә;
● авыл хуҗалыгында һәм икътисадның башка тармакларында тракторчы-машинистлар, шулай ук төзелеш, юл һәм йөкләү-бушату машиналары машинистлары буларак хатын – кызлар;
● эшчеләр, агач эшкәртү һәм агач эретү осталары, шул исәптән механизмнарны һәм җиһазларны хезмәтләндерү ир-атлар һәм хатын-кызлар;
● даими шәһәр пассажир маршрутларында автобус, троллейбус, трамвай йөртүчеләре буларак ир-атлар һәм хатын-кызлар;
● профессиональ авария-коткару хезмәтләрендә һәм формированиеләрендә коткаручылар сыйфатында ир-атлар һәм хатын-кызлар.
2. Социаль сәбәпләр һәм сәламәтлек торышы буенча пенсия билгеләнгән пенсия яшеннән алдарак билгеләнгән кешеләр:
● биш һәм аннан да күбрәк бала тапкан һәм аларны 8 яшькә кадәр тәрбияләгән хатын;
● ике һәм аннан да күбрәк бала тапкан хатын-кыз, кирәкле иминият стажы һәм Ерак Төньякта яки тиңләштерелгән районнарда эш стажы булганда;
● балачактан инвалидның ата-анасының берсе, аны 8 яшькә кадәр тәрбияләгән, ир-атлар һәм хатын-кызлар;
● балачактан инвалид опекуны, аны 8 яшькә кадәр тәрбияләгән, ир-атлар һәм хатын-кызлар;
● Хәрби җәрәхәт аркасында инвалид-ирләр һәм хатын-кызлар;
● беренче төркем инвалид булган күрү инвалиды-ирләр һәм хатын-кызлар;
● гипофизар нанизмлы граждан (лилипут) һәм диспропорциональ кәрлә ир – атлар һәм хатын-кызлар;
● Балыкчы, боланчы яки аучы-промысловик, даими рәвештә Ерак Төньякта яки тиңләштерелгән районнарда яши ир – атлар һәм хатын-кызлар.
3. Радиацион яки техноген катастрофалар, шул исәптән Чернобыль АЭСындагы һәлакәт, 1957 елда «Маяк» җитештерү берләшмәсендә авария һәм Теча елгасына радиоактив калдыклар ташлау яки махсус куркыныч подразделениеләре составында атом һәм термоядро коралларын сынауларда турыдан– туры катнашкан кешеләргә пенсия билгеләнгән пенсия яшеннән алда билгеләнгән кешеләр корал чараларында һәм хәрби объектларда атом корылмалары аварияләре ир-атлар һәм хатын-кызлар.
4. Очу-сынау составында эшләве, шулай ук очу сынаулары һәм тәҗрибә һәм серияле техниканы тикшерүләре белән бәйле рәвештә пенсия билгеләнгән пенсия яшендәге затлар: авиация, аэрокосмос, һавада йөзү һәм парашют-десант ир – атлар һәм хатын-кызлар.