Борщевикын юк итү буенча топинамбур ярдәмендә Эксперимент
Галимнәр топинамбур ярдәмендә Сосновский борщевигын юк итү буенча эксперимент үткәрделәр.
Экспериментның башлангыч нәтиҗәләре «Топинамбур һәм аның мөмкинлекләре» Россия-Кытай практик конференциясе вакытында ясалды. Галимнәр очрашуының зур өлеше басуда узды, анда искиткеч нәтиҗәләр күрсәтелде. Топинамбур утыртылмаган барлык яклап борщевик басып тора. Кыр өстендә очкыч аппаратлар, алар чәчүлекләр турында аеруча мәгълүмат бирә. Борщевик топинамбурасы утырту урынында хәзер күренмәвен расладылар.
Куәтле тамыр системасы ярдәмендә топинамбур борщевикны кысрыклап чыгара һәм аңа үсәргә ирек бирми. Балщевик белән көрәшнең топинамбур кебек авыл хуҗалыгы культурасы ярдәмендә тәкъдим ителә торган алымы-бер үсемлекне башкаларга биологик кысрыклау ысулы. Борщевик латин теленнән тәрҗемә иткәндә «гигант» дигәнне аңлата, әмма борщевикның тамыр системасы 30 см, топинамбурның ул 3 метрдан артык.
Галимнәр фикеренчә, дөньядагы бер генә үсемлек дә эшкәртелми күп файдалы һәм кирәкле продуктлар, ничек топинамбур. Топинамбурны тирән эшкәртү нәтиҗәсе - инулин, җиләк-җимеш шикәре, пектин, спирт, биотопливо, хайваннар һәм кошлар өчен азык, шулай ук башка бик күп нәрсәләр. Бу-чын үсемлек-санитар, ул кыска вакыт эчендә сәнәгать үзәкләре, автомобиль юллары, радионуклидлар һәм химикатлар белән зарарланган урыннарда экологик чиста зоналар булдырырга ярдәм итә ала.
Аны күмер, нефть чыгарганда авыл хуҗалыгы әйләнешеннән чыгарылган җирләрдә, элеккеге карьераларда, золоотвалларда һәм сәнәгать чүплекләрендә үстерергә була. Топинамбур Урман һәм целлюлоза-кәгазь сәнәгате калдыклары тупланган урыннарда яхшы үсә. 3-5 ел аны үстергәннән соң, мондый җирләрдә туфрак тулысынча үзенең уңдырышлылыгын торгыза.
Хәзерге вакытта топинамбур Россиядә дә, чит илләрдә дә кыйммәтле азык, техник һәм азык-төлек культурасы (уңдырышлылык буенча җир груша шикәр чөгендереннән, кукуруздан һәм бәрәңгедән шактый артыграк, ә азык кыйммәте буенча топинамбур Россия территориясендә үстерелә торган яшелчәләр арасында алда бара) игелә. Топинамбурның файдалы булуы, барыннан да элек, аның составы белән аңлатыла. Ул B һәм С витаминнарына бай. Кальций, калий, цинк, тимер, кремний, марганец, фосфор, минераль тозлар бар.
Шулай ук топинамбур еш кына чәчүлекләрне җилдән саклау өчен утырталар, шулай ук кайвакыт матур сары чәчәкләр аркасында шәһәр паркларын һәм ял зоналарын декоратив яшелләндерү өчен кулланалар.