"Август" компаниясе: агросекторда тискәре тенденцияләр үсеше авыл хуҗалыгы кризисын китереп чыгарырга мөмкин, әмма әлегә СЗР базарына куркыныч тудырмый
2024 елның язгы кыр эшләрен Россия игенчеләре базарның бик уңайсыз конъюнктурасы шартларында башлый: авыл хуҗалыгы җитештерүенең рентабельлеге минимумга кадәр төшәргә мөмкин, һәм тискәре тенденцияләр үсеше агросектор өчен кискен нәтиҗәләр белән яна, илнең азык – төлек иминлеген тәэмин итү өчен куркыныч тудыра, - дип билгеләп үтә Михаил Данилов.
Ул үз фикерен аңлата: "мин, бәлки, провокацион әйбер әйтәмдер, әмма XX гасыр башында бөтен Европаны туендырган Россиядә ачлык барлыкка килүе мөмкин түгел кебек тоелды, шулай да 1921-1922 елларда Ул Уралдан Кара диңгезгә кадәр территорияне колачлады һәм миллионлаган кешенең гомерен өзде. Бүген безнең ил-дөнья азык-төлек базарында төп уенчы, иң зур ашлык экспортеры. Шул ук вакытта Ватан үсемлекчеләре авыр хәлдә: продукциягә бәяләр төште, җитештерү чыгымнары кискен артты, базарда катнашучылар экспорт чикләүләре һәм чыгару пошлиналары аркасында зур югалтулар кичерә. Хәзер тармак инерция буенча яши, 2014 елдан 2022 елга кадәр тупланган потенциалны шул еллардагы нәтиҗәле дәүләт сәясәте ярдәмендә сарыф итә, ул арзан кредитларга керү һәм дустанә булмаган илләрдән авыл хуҗалыгы импортын чикләүне тәэмин итә. Әмма үзгәргән шартларда хәл кискенләшә: түбән бәяләр һәм базарны көйләүнең бүгенге механизмнары сакланып калса да, ике ел дәвамында горизонтта авыл хуҗалыгы предприятиеләренең күпләп банкротлык куркынычы бик югары.
Шушы шартларда илебезнең мөһим авыл хуҗалыгы товарлары җитештерүчесе булган «Август» дәүләт корпорациясе («Август-Агро» ИК җир банкы күләме буенча 2023 елда BEFL консалтинг компаниясе рейтингы буенча Россия агрохолдинглары арасында 19 нчы урынны били) үз продукция портфеленең бер өлешен маржиналь культуралар файдасына бүлүне яңадан карап чыгарга әзер – иң элек Татарстан Республикасында, анда компаниянең төп җир активлары тупланган. Михаил Данилов болай ди: «2024 елда агроҗитештерүнең фаразланган отышлылыгы нинди генә булмасын, хәзер үк ил эчендә йөк ташу узелларыннан ерак урнашкан күп кенә төбәкләрдә күп санлы культуралар өчен, тулаем продукциянең үзкыйммәте һәм аерым алганда логистика бәясе үсемлекчелекне планлы рәвештә зыянлы итә, әгәр дөнья бәяләре һәм чыгару пошлиналарын бетерү бәяләр формалашудагы тискәре тенденцияләрне Демпфирламый. Игеннәр авыл хуҗалыгы җитештерүчесе өчен иң кызыксыз культуралар исемлеген җитәкли. Ләкин, кызганычка каршы, шул ук көзге бөртеклеләрне алыштырырга бернәрсә дә юк: илнең күп кенә төбәкләрендә алар гына аз югалтулар белән кышлый ала. Язгы бодай белән башка хәл: без агрохолдинг буларак аны мөмкин кадәр алыштырырга тырышачакбыз. Шул ук вакытта чәчү мәйданнарының структурасын үзгәртү ике очлы таяк икәнлеге аңлашыла: чәчү әйләнеше циклы өч елдан җиде елга кадәр тәшкил итә, һәм иртәгә планнарны яңадан карамас өчен, бүген нәрсәгә үзгәртергә? Мәсәлән, 2023 елда шикәр чөгендере яхшы уңыш күрсәтте. Әмма Россия Авыл хуҗалыгы министрлыгы шикәр экспортын чикләргә җыена – бу җитештерүчеләргә дә зур зыян китерәчәк».
Транспорт тарифларының кискен үсеше уңайсыз бәя конъюнктурасын һәм авыл хуҗалыгы продукциясен экспортлау буенча көйләү чараларын шактый арттыра. "2023 елда Татарстаннан Новороссийск һәм Санкт-Петербург портларына кадәр тимер юл буенча бодай ташуга транспорт чыгымнары урында ук продукция бәясенең 50% ка кадәр тәшкил итте. Мондый хәлгә җавап итеп, без үзебез логистик инфраструктураны оптимальләштерү белән шөгыльләнергә мәҗбүр: йөк ташу элеваторлары төзибез, эчке бәяләргә логистик премия һәм бәяләр формалаштыруда өстәмә өстенлекләр алу өчен үз транспортыбызны сатып алабыз», – дип билгеләп үтә Михаил Данилов.
Әйтик, Татарстан Республикасында «Август " продукцияне озату тизлеге югары булган ике элеватор комплексы төзи. Зеленодольск районындагы «Свияжск-Зернопродукт» элеваторы бер тапкыр 112 мең тонна ашлык саклау куәте белән 2024 елда тулысынча эшләтеп җибәрүгә әзерләнә. Бөгелмә районында элеваторны (бер тапкыр саклау куәте 100 мең тонна) 2024-2025 елларда этаплап эшләтеп җибәрү планлаштырыла. Ике комплексны да файдалануга тапшыру «август» хуҗалыклары һәм республиканың башка аграрийлары җитештергән елына миллион тоннага кадәр авыл хуҗалыгы продукциясен кабул итү һәм җибәрү мөмкинлеген тәэмин итәчәк.
Килем кимү һәм чыгымнар арту шартларында үсемлекчеләр чыгымнарны оптимальләштерәләр, шул исәптән инвестиция проектларына, техника сатып алуга чыгымнарны киметәләр, катлаулы ашламалар сатып алуда экономиялиләр. Шул ук вакытта «Август» фирмасы АҖдә бу тискәре тенденцияләрнең СЗР базарына таралуын көтмиләр. "Без Ватан агросекторы тарафыннан пестицидларны куллануның потенциаль күләмен 260-270 млн га (бер тапкыр эшкәртү мәйданнарында) дип бәялибез. Финанс кыенлыкларына карамастан, игенчеләр саклау мәйданнарын киметмәячәк, чөнки күпчелек бу аларның җитештерүләренең табышлылыгын тагын да киметәчәген аңлый. СЗРНЫ дөрес куллану продукциянең үзкыйммәтен киметергә һәм авыл хуҗалыгы культураларының маржалылыгын арттырырга мөмкинлек бирә, шул ук вакытта тулаем алганда ил буенча пестицидлар куллану гектардан максималь маржа алу өчен технологик нигезләнгән дәрәҗәгә ирешмәгән әле», – дип саный Михаил Данилов.
"Август" фирмасы АҖдә СЗРНЫҢ барлык эре җитештерүчеләре авыл хуҗалыгы сезонына әзер дип билгелиләр. Компания бәяләвенчә, тармакның Россия лидерлары, толлингны исәпкә алып, бүген пестицидларга эчке ихтыяҗның 3/4 өлешен тәэмин итә һәм илебез җитештерүләренең куәтләрен үстерүне исәпкә алып, илебездә күпмилләтле корпорацияләрнең агымдагы эшчәнлегенең «көтеп тору» стратегиясе белән берлектә, базарда булу өлешен алга таба бүлеп бирүне – сату күләмен акрынлап киметү белән Россия җитештерүчеләренең сатуны арттыруын фаразларга мөмкин «күпмилләтле».
Хәзерге агросезонда СЗР бәяләренең шактый тирбәлеше, актив матдәләрнең һәм коформулянтларның төп массасы сатып алынганын, җитештерелгәнен, ә препаратларның шактый өлеше эшләнгәнен исәпкә алсак, бик үк ихтимал түгел. Моннан тыш, җитештерелгән продукцияне дилерларга һәм ахыргы кулланучыларга җиткерү контрактларының өстенлекле өлеше төзелгән инде. Рубльнең көчсезләнүе яки ныгытылуы, пестицидлар җитештерү өчен актив матдәләргә һәм коформуляторларга бәяләрнең кискен үзгәрүе, һичшиксез, соңгыларның бәясен үзгәртә ала, әмма бу эффект кичектерелгән характерда булачак һәм 2025 ел сезонына сатып алуларга кагылачак (агымдагы сезон уртасында һәм ахырында кулланыла торган аз санлы продуктлардан тыш, алар өчен актив ингредиентлар сатып алу әле тәмамланмаган).